džamija na šar-planini

Goranci spajaju pokidane niti s Bosnom i islamom

Džamija na Šar-planini iz 1238. godine

Mnogi su svojatali ove ponosne gorštake i nastojali ih asimilirati, ali su oni istrajavali u tome da su Bošnjaci. Na podrucju Gore živi stopostotno muslimansko stanovništvo. Današnju Goru cini 19 sela na Kosovu, devet u Albaniji i dva sela u Makedoniji

Piše: Samir Ahmeti

Na tridesetak kilometara od kosovskoga grada Prizrena, savladavajuci brdoviti masiv, naici cete na gradic Dragaš. Potrebno je pola sahata naporne vožnje automobilom uzbrdo iz Prizrena da se stigne do planinske oblasti poznate kao Gora. Tu, na nadmorskoj visini od 900 metara, pa sve do 1.400 metara nadmorske visine, živi narod poznat kao Goranci. Naziv Goranci dobili su po planinskom podrucju koje nastanjuju.

U nekim starijim spisima bosanskih autora spominju se kao Gorani ili Gorjanci. Goranci naseljavaju podnožja i kotline Šar-planine na tromedi Albanije, Makedonije i Kosova. Starije ime Dragaša je Gorancima poznato kao Krakošta. Vecinski dio stanovništva ovoga gradica cine Goranci. Naknadno se, iz susjednih sela Opoljske regije, nastanjivalo i albansko stanovništvo.

Ni sami Goranci ne mogu pouzdano dokazati dolazak u te krajeve, osim što se slažu u tome da su cistokrvni Bošnjaci. Ima više verzija njihove pojave na ovom podrucju. Cak se tvrdi da su Šar-planinu nastanili prije dolaska Osmanlija i osvajanja Balkanskog poluotoka. Još je jedna zanimljivost vezana je za njih. To je da su vec tada prakticirali islamski nacin života. Dokaz tome je i džamija u selu Mlike u Gori i brižljivo cuvani natpis na kamenoj ploci iz 688. godine po hidžretskom kalendaru, tj. iz 1238. godine, odnosno 151 godinu prije Kosovske bitke.

Tu, u Gori, živi stopostotno muslimansko stanovništvo.

Pecalbari u Bosni

Današnju Goru cini 19 sela na Kosovu, devet sela se nalazi u Albaniji, a dva sela su u Makedoniji. Sva sela su zbijenog tipa, a razlozi tome su brdovitost i bojazan od napada pljackaša stoke iz susjednih zemalja.

Poslije završetka Drugog svjetskog rata i formiranja nove državne granice izmedu Albanije i tadašnje Jugoslavije, devet goranskih sela je ostalo na albanskoj teritoriji. Zaboravili su ih i familija i albanske vlasti. Raspadom SFRJ, dva sela su opet pripala drugoj državi - Makedoniji.

Goranci su se dugo bavili stocarstvom. Osnovna hrana im je bila mlijeko i mlijecni proizvodi, kao i nešto malo žita koje su sijali. Duge i hladne zime su Gorancima cesto donosile glad i siromaštvo, tako da su bili prisiljeni napuštati svoje ognjište i odlaziti u vece gradove. Tih pecalbara ima i u Bosni i Hercegovini, a poznati su kao vrsni slasticari i buregdžije.

Povlacenjem Osmanlija za vrijeme Balkanskih ratova, mnogi Goranci se iseljavaju i odlaze u Tursku, Egipat i Siriju.

Budenje vjerske svijesti

Najviše su se zadržavali u turskim gradovima. Po staroj Jugoslaviji su se nastanjivali izmedu dva svjetska rata, a narocito je bilo izraženo iseljavanje Goranaca nakon Drugog svjetskog rata. Najviše su se bili skoncentrirali po kosovskim gradovima, ali i po drugim vecim gradovima - Sarajevu, Beogradu, Zagrebu, Rijeci, Skoplju...

Nakon rata NATO-pakta i Savezne republike Jugoslavije te politickih neprilika u toj regiji, Goranci su ponovo bili primorani napuštati Kosovo i rodnu Goru. Ovog puta za svojom nafakom i opskrbom odlaze mnogo dalje, kao muslimani u kršcanske zemlje, zemlje Zapadne Evrope i Skandinavije, odnoseci sa sobom ono malo islamskog znanja koje su stekli.

Ali, evo nam radosne vijesti stižu od Goranaca i to je radost za cijeli ummet. Željni su da što više saznaju o svojoj vjeri, mladost Gore koja je uspostavila kontakte sa muslimanskom bracom i sestrama iz Bosne i Hercegovine. Takoder, Goranci koji žive u Luksemburgu, Belgiji, Švicarskoj, Austriji i Italiji, bude se u svjetlu islama. Goranci se po prvi put u svojoj historiji organiziraju u cuvanju svoje vjere na tim prostorima kao i medu narodima koji imaju mozgove isprane idejama komunisticke vladavine. Nadati se da to nije kratkorocno, da ce u tome ustrajati i da ce napokon uspjeti ocuvati svoju vjeru na putu dave.